Nawigacje – opinie i porady

[dawidrx]

a w jakich markach jest format SDAL?

[Maciej Loret]

a w jakich markach jest format SDAL?

Przejrzyj Forum...

[pkowalp]

Pliki na płytce mają rozszerzenia KWI a w katalogu IDX.

[mati10]

Witam!

Poszukuję Mazda CX-7/СХ-9 Navigation DVD Eastern Europe 2008/2009.

Pozdrawiam.

[paweledi]

fordnowska sciagnolem i dalem kolesiowi dziala jest 2007/2008 co do formatu plikow to sie nie przygladalem ale na 95 kwi , ale jest tez upgrade do denso dla forda tylko ciekawe czy chodzilo by to na madzi zwis nie porzadany po upgrade

[radzi89 Rafal]

Witam wszystkich,

Czy dostal ktos mape naszej ojczyzny do Mazdy 3 w wersji euro?
Wiem, ze mozna kupic taka mape ale dziala tylko w mazdach z USA.

Jesli ktos ma taka mape lub cos wie prosze o kontakt pw

Pozdrawiam

[Leo37]

Czy dostal ktos mape naszej ojczyzny do Mazdy 3 w wersji euro?
Wiem, ze mozna kupic taka mape ale dziala tylko w mazdach z USA.

Wystarczy poczytać ten temat i wszystko stanie się jasne. A tak nawiasem, nie mówisz jaki format map ani jakie urządzenie do ich czytania. Dlaczego inni mają za Ciebie odwalać robotę. Poczytaj poszukaj i gwarantuję, że nie będziesz pytał.

[krzych]

Powiem Wam chlopaki, ze oprocz "orientacji w terenie" (czytanie danych z samochodu o jego polozeniu w przyadku braku sygnalu GPS) to nasza (poliftowa) nawigacja ma tez TMC. Jakie to jest zaaaaaj***ste to tylko w Niemczech mozna sie chyba przekonac. Dzieki TMC ominalem korek i dostalem dwa ostrzezenia o wypadku na autostradzie oraz jedno o "incydencie" (zatrzymane dwa samochody, pewnie jakas awaria). Niesamowita sprawa.

Tak ze jesli bedzie dalo sie aktualozwac KWI do naszych nawigacji – ja nie chce innej, ta jest THE BEST (automapa ssie – testowane w wielu krajach kontra nasza wbudowana). Wbudowana bez problemu prowadzi po "nieplatnych" drogach, nawet fragmentami po autostradach tam gdzie oplat nie ma, a AM bez przerwy sie majta raz w te, raz we w te. AM przydaje sie chyba tylko do ostrzegania przed radarami bo podaje ich parametry, ale tutaj programisci tez dali d*py bo zanim wypowie "fotoradar czerwone swiatlo piecdziesiat kilometrow na godzine, piecset metrow" to robi sie z tego 200 metrow odleglosci, a preciez dlugosc odtwarzanego tekstu mozna tak latwo policzyc i podac z wyprzedzeniem....

Do tego wszystkiego dodac tylko moge, ze nasze nawi wbudowane z mapa zachodniej europy z roku 2007 praktycznie ma pokrycie prawie 100% (a zwiedzalem rozne dziury) i routuje wlasciwie wszedzie. Niestety wschodnia europa nie jest taka sama – routing w malych miastach (ok 50t mieszkancow) juz czasem daje w kosc na niektorych uliczkach, pod Warszawa chociazby tez, a do tego w eur. zach. nie ma tylu remontow, bo tam drogi mieli juz dawno, u nas dopiero robia, wiec czesto sa nieznaczne zmiany, a to wiadukt, a to rondo, itp. Ale i tak w wiekszosci przypadkow uzywam wbudowanej, nawet na azymut. Jest naprawde bardzo wygodna i skuteczna. Oby tylko nadal ktos produkowal nam KWI...

[niuniunin]

Na pewno wielu z was posiada juz płytki do nawi w mazdach po 2006
Mazda CX-7/СХ-9 Navigation DVD Eastern Europe 2008/2009. U mnie tez ona dziala , wszystko wskazuje. Jest jeden problem, nie można w zakładce destination wybrac ulicy. Tak jakby program nie rozpoznawal liter polskich tworzących nazwe ulicy. Macie podobnie?

[Maciej Loret]

Powiem Wam chlopaki, ze oprocz "orientacji w terenie" (czytanie danych z samochodu o jego polozeniu w przyadku braku sygnalu GPS) to nasza (poliftowa) nawigacja ma tez TMC. Jakie to jest zaaaaaj***ste to tylko w Niemczech mozna sie chyba przekonac.

Jeśli pozostałych około 10 krajów europejskich nie liczyć, to prawda...

Tak ze jesli bedzie dalo sie aktualozwac KWI do naszych nawigacji – ja nie chce innej, ta jest THE BEST (automapa ssie – testowane w wielu krajach kontra nasza wbudowana).

Bez przesady...

Wbudowana bez problemu prowadzi po "nieplatnych" drogach, nawet fragmentami po autostradach tam gdzie oplat nie ma, a AM bez przerwy sie majta raz w te, raz we w te.

Może kwestia schrzanionego routingu w AM, a może obsługującego?

AM przydaje sie chyba tylko do ostrzegania przed radarami bo podaje ich parametry, ale tutaj programisci tez dali d*py bo zanim wypowie "fotoradar czerwone swiatlo piecdziesiat kilometrow na godzine, piecset metrow" to robi sie z tego 200 metrow odleglosci, a preciez dlugosc odtwarzanego tekstu mozna tak latwo policzyc i podac z wyprzedzeniem....

Można też chyba odpowiednio poustawiać opcje w AM?
Fakt – nawigacja w Maździe jest prostsza jeśli chodzi o konfigurację POI...

Do tego wszystkiego dodac tylko moge, ze nasze nawi wbudowane z mapa zachodniej europy z roku 2007 praktycznie ma pokrycie prawie 100% (a zwiedzalem rozne dziury) i routuje wlasciwie wszedzie. Niestety wschodnia europa nie jest taka sama – routing w malych miastach (ok 50t mieszkancow) juz czasem daje w kosc na niektorych uliczkach, pod Warszawa chociazby tez, a do tego w eur. zach. nie ma tylu remontow, bo tam drogi mieli juz dawno, u nas dopiero robia, wiec czesto sa nieznaczne zmiany, a to wiadukt, a to rondo, itp. Ale i tak w wiekszosci przypadkow uzywam wbudowanej, nawet na azymut.

A jak tam z mapami Bułgarii, Rumunii, Mołdawii czy Chorwacji w maździanej nawigacji? Jak z importem POI?

Jest naprawde bardzo wygodna i skuteczna. Oby tylko nadal ktos produkowal nam KWI...

Oby który z producentów aut w końcu poszedł po rozum do głowy i zaimplementował WinowsCE w samochodowej nawigacji...

[krzych]

Jeśli pozostałych około 10 krajów europejskich nie liczyć, to prawda... usmiech

I tu sie mylisz Jak spojrzysz na wikipedie gdzie daja TMC – wszedzie praktycznie, tyle ze nie kazdy za darmo (a w Polsce to i nawet za kase nie ma ).

Można też chyba odpowiednio poustawiać opcje w AM?

Z tego co ja wiem, to nie baudzo Opoznienie bedziesz mial zawsze jesli chodzi o podawanie odleglosci. Mozesz jedynie kazac jej przy wiekszych predkosciach mowic po raz trzeci z odpowiednim wyprzedzeniem (np tysiac metrow), ale wtedy tez Cie oszuka (bo juz bedzie 500 metrow zamiast tysiaca). Generalnie, spartolili bardzo prosta rzecz.

Fakt – nawigacja w Maździe jest prostsza jeśli chodzi o konfigurację POI... oczko

A jak tam z mapami Bułgarii, Rumunii, Mołdawii czy Chorwacji w maździanej nawigacji? Jak z importem POI?

Sa.

Co do POI – oczywista oczywistoscia jest, ze nie ma importu co pisalem wyzej – do ostrzegania jest AM dobra . Na wladze nie poradze (wredne japonce).

Oby który z producentów aut w końcu poszedł po rozum do głowy i zaimplementował WinowsCE w samochodowej nawigacji...

Oby nikt Twojej rady nie wysluchal... Android.

[Maciej Loret]

Jeśli pozostałych około 10 krajów europejskich nie liczyć, to prawda... usmiech

I tu sie mylisz Jak spojrzysz na wikipedie gdzie daja TMC – wszedzie praktycznie, tyle ze nie kazdy za darmo (a w Polsce to i nawet za kase nie ma ).

Nie przeczytałeś swojego zdania, mojej odpowiedzi albo nic z tego nie skumałeś...

Z tego co ja wiem, to nie baudzo Opoznienie bedziesz mial zawsze jesli chodzi o podawanie odleglosci. Mozesz jedynie kazac jej przy wiekszych predkosciach mowic po raz trzeci z odpowiednim wyprzedzeniem (np tysiac metrow), ale wtedy tez Cie oszuka (bo juz bedzie 500 metrow zamiast tysiaca). Generalnie, spartolili bardzo prosta rzecz.

Dla mnie to w zupełności wystarczy. Wiesz, że za chwilę będzie POI. Czy za sekundę czy za pięć – niewielka różnica... A przepaść dzieląca od prawie każdej nawigacji fabrycznej jednak ogromna...

A jak tam z mapami Bułgarii, Rumunii, Mołdawii czy Chorwacji w maździanej nawigacji? Jak z importem POI?

Sa.

I to chyba jedyne dobre, co da się o nich powiedzieć. Istnieją... Bo stopień pokrycia jest (tylko podejrzewam, ale chyba niewiele się mylę) pomiędzy żadnym a mizernym?

Oby który z producentów aut w końcu poszedł po rozum do głowy i zaimplementował WinowsCE w samochodowej nawigacji...

Oby nikt Twojej rady nie wysluchal... Android.

Różne są zboczenia...

[krzych]

Nie przeczytałeś swojego zdania, mojej odpowiedzi albo nic z tego nie skumałeś... oczko

To powiedz o co Ci poszlo, bo swoja wypowiedz rozumiem (traktuje o przydatnosci TMC jako kolejna zaleta wbudowanej nawi), a Twoja odebralem jako krytyke tego ustrojstwa (TMC) w innych niz Niemcy krajach...

Dla mnie to w zupełności wystarczy. Wiesz, że za chwilę będzie POI. Czy za sekundę czy za pięć – niewielka różnica... A przepaść dzieląca od prawie każdej nawigacji fabrycznej jednak ogromna...

Jedz do Szwajcarii, zobaczysz jak Ci "wystarczy" Panstwo policyjne cholera Tam musialem brac ciagle poprawke na to gdzie jestem inaczej bylyby pamiatki.
Co do przepasci, tak, nawigacje wbudowana dzieli wielka przepasc od AM – gdy jedziesz troche pozwiedzac, decyzje ktoredu jechac, po co, dlaczego i jak zapadaja natychmiast – zmiana parametrow za pomoca joya w ktory wbudowana jest wyposarzona i za pomoca jej prostego interfejsu jest banalna podczas jazdy. Nie mialem z tym nigdy problemu. Natomiast w AM jak najbardziej – touchscreen w AM to jakas wiekla pomylka, szczegolnie w trybie 3D, w Garminie bylo nieco lepiej, ale odswiezanie mapy bylo tak wolne, ze g... to dawalo, nadal kicha podczas jazdy. Generalnie nie ma to jak plynnosc, prostota i joy przy drazku skrzyni biegow. Uwierz mi, uzywalem zarowno HTC (touchscreen) jak i Nokii, jak tez Mio (bardzo plynne) i we wszystkich procz Nokii mialem zarowno AM i Garmina, nigdzie nie bylo tak dobrze jak we wbudowanej nawi. I nazwij mnie dziwnym, ale tak to widze Gdybym mogl, kupilbym update softu do wbudowanej (w sensie samego oprogramowania, nie tylko map) oraz zmienil ekran na touchscreenowy, ale tylko po to, zeby _czasem_ na postoju moc sobie cos inaczej zrobic niz joyem. Niestety nie moge z dwoch powodow – do tego hardwareu juz nie bedzie, a po drugie nawet jakby byl, to za jakies kosmiczne pieniadze.

I to chyba jedyne dobre, co da się o nich powiedzieć. Istnieją... Bo stopień pokrycia jest (tylko podejrzewam, ale chyba niewiele się mylę) pomiędzy żadnym a mizernym?

Calkowicie wystarczajacy jesli nie zwiedzasz starowek samochodem albo okolicznych wsi na ktorych same pola, bo tam wprawdzie ulice sa wszystkie, ale nie zawsze routowalne. Pokrycie natomiast jest bardzo dobre.

Różne są zboczenia... usmiech

Jestem za wszystkim co darmowe lub oparte na darmowym i elastyczne, bo mozesz sobie swoje rzeczy dorzucac, kompilowac, tworzyc. Sam zreszta jestes przeciwnikiem zamknietych rozwiazan (Twoje POI ktorych nie dorzycisz do wbudowanej to typowy przyklad – kiedys byly problemy z WinCE – obecnie juz ich nie ma bo wiele firm na to kase wladowalo a Ty im ta kase oddajesz ). Ja z powodzeniem (wielkim, o wiele wiekszym niz XP) uzywam w domu Linuxa dlatego tez zawsze bede za rozwiazaniami Free a tym bardziej pochodnymi od Linuxa.

[Maciej Loret]

Nie przeczytałeś swojego zdania, mojej odpowiedzi albo nic z tego nie skumałeś... oczko

To powiedz o co Ci poszlo, bo swoja wypowiedz rozumiem (traktuje o przydatnosci TMC jako kolejna zaleta wbudowanej nawi), a Twoja odebralem jako krytyke tego ustrojstwa (TMC) w innych niz Niemcy krajach...

Ja się czepiłem dokładnie tego zdania: "Jakie to jest zaaaaaj***ste to tylko w Niemczech mozna sie chyba przekonac."
Ale już wiesz, że nie tylko w Niemczech i szafa gra... )

Jedz do Szwajcarii, zobaczysz jak Ci "wystarczy" Panstwo policyjne cholera Tam musialem brac ciagle poprawke na to gdzie jestem inaczej bylyby pamiatki.

Słyszysz, że za X metrów/sekund jest POI... Robisz co trzeba bez względu na to jak mocno walnął się soft/hard...

Co do przepasci, tak, nawigacje wbudowana dzieli wielka przepasc od AM – gdy jedziesz troche pozwiedzac, decyzje ktoredu jechac, po co, dlaczego i jak zapadaja natychmiast – zmiana parametrow za pomoca joya w ktory wbudowana jest wyposarzona i za pomoca jej prostego interfejsu jest banalna podczas jazdy. Nie mialem z tym nigdy problemu. Natomiast w AM jak najbardziej – touchscreen w AM to jakas wiekla pomylka, szczegolnie w trybie 3D, w Garminie bylo nieco lepiej, ale odswiezanie mapy bylo tak wolne, ze g... to dawalo, nadal kicha podczas jazdy. Generalnie nie ma to jak plynnosc, prostota i joy przy drazku skrzyni biegow. Uwierz mi, uzywalem zarowno HTC (touchscreen) jak i Nokii, jak tez Mio (bardzo plynne) i we wszystkich procz Nokii mialem zarowno AM i Garmina, nigdzie nie bylo tak dobrze jak we wbudowanej nawi.

Wszystko fajnie. Ale ja wolę najgorszą ergonomię i przynajmniej jakieś mapy, niż najlepszą ergonomię i generalnie białe plamy na mapie...

I to chyba jedyne dobre, co da się o nich powiedzieć. Istnieją... Bo stopień pokrycia jest (tylko podejrzewam, ale chyba niewiele się mylę) pomiędzy żadnym a mizernym?

Calkowicie wystarczajacy jesli nie zwiedzasz starowek samochodem albo okolicznych wsi na ktorych same pola, bo tam wprawdzie ulice sa wszystkie, ale nie zawsze routowalne. Pokrycie natomiast jest bardzo dobre.

Możesz pokazać fotki planów miast z nawigacji w Maździe oraz AM np. Złotych Piasków, Mostaru, Rasnova?Ja niestety mógłbym tylko pokazać z iGo,ale to nie ma sensu, bo pokrycie map na Bałkanach w iGo ma się tak do AM i Mazdy jak 6GH doTrabanta...

Jestem za wszystkim co darmowe lub oparte na darmowym i elastyczne, bo mozesz sobie swoje rzeczy dorzucac, kompilowac, tworzyc. Sam zreszta jestes przeciwnikiem zamknietych rozwiazan (Twoje POI ktorych nie dorzycisz do wbudowanej to typowy przyklad – kiedys byly problemy z WinCE – obecnie juz ich nie ma bo wiele firm na to kase wladowalo a Ty im ta kase oddajesz ). Ja z powodzeniem (wielkim, o wiele wiekszym niz XP) uzywam w domu Linuxa dlatego tez zawsze bede za rozwiazaniami Free a tym bardziej pochodnymi od Linuxa.

Piękne i szczytne cele... A jaki jest wybór softu nawigacyjnego pod Linuxa? AM, iGo, Garmin?
To, że nie da się POI z dużych baz danych do nawigacji w aucie, to jest problem nawigacji w aucie... Niestety...

[krzych]

Słyszysz, że za X metrów/sekund jest POI... Robisz co trzeba bez względu na to jak mocno walnął się soft/hard...

A pasazer zglasza sie do protetyka

Wszystko fajnie. Ale ja wolę najgorszą ergonomię i przynajmniej jakieś mapy, niż najlepszą ergonomię i generalnie białe plamy na mapie...

Ale ja nie mam plam KWI lepsiejsze niz SDAL (i w dodatku _prawie_ aktualne )

Możesz pokazać fotki planów miast z nawigacji w Maździe oraz AM np. Złotych Piasków, Mostaru, Rasnova?Ja niestety mógłbym tylko pokazać z iGo,ale to nie ma sensu, bo pokrycie map na Bałkanach w iGo ma się tak do AM i Mazdy jak 6GH doTrabanta...

Ok, specjalnie dla Ciebie wkleje jak tylko zrobie z wbudowanej, z AM pozostawiam Tobie, bo ja AM "nie mam"

Piękne i szczytne cele... A jaki jest wybór softu nawigacyjnego pod Linuxa? AM, iGo, Garmin? oczko
To, że nie da się POI z dużych baz danych do nawigacji w aucie, to jest problem nawigacji w aucie... Niestety...

Poki co tylko NavIt wyglada na przydany (i to az dziw bierze, z routingiem jest), ale powiedz mi, ile czasu zajelo googlowi stworzenie androida? Jak myslisz, skoro w co drugiej komorce robia juz gps, ile czasu zejdzie googlowi z przekonaniem sie, ze ich google maps sa glupim rozwiazaniem i czas juz zrobic cache w pamieci zeby nie narazac usera na koszty? Ja daje im rok

[Maciej Loret]

Słyszysz, że za X metrów/sekund jest POI... Robisz co trzeba bez względu na to jak mocno walnął się soft/hard...

A pasazer zglasza sie do protetyka

I płaci mandat za brak zapiętych pasów?

Wszystko fajnie. Ale ja wolę najgorszą ergonomię i przynajmniej jakieś mapy, niż najlepszą ergonomię i generalnie białe plamy na mapie...

Ale ja nie mam plam KWI lepsiejsze niz SDAL (i w dodatku _prawie_ aktualne )

Zobaczymy jak pokażesz zdjęcia. Patrząc po najnowszych mapach z Avensisa Generation 05 (też chyba KWI), to jest cieniutko (delikatnie mówiąc)...

Ok, specjalnie dla Ciebie wkleje jak tylko zrobie z wbudowanej, z AM pozostawiam Tobie, bo ja AM "nie mam"

Ja mam AM tylko na Polskę, bo tu się najlepiej sprawdza. Na Bałkany nie ma to jak iGo (i Garmin, ale tu już cenowo nie jest konkurencyjnie)...

Piękne i szczytne cele... A jaki jest wybór softu nawigacyjnego pod Linuxa? AM, iGo, Garmin? oczko
To, że nie da się POI z dużych baz danych do nawigacji w aucie, to jest problem nawigacji w aucie... Niestety...

Poki co tylko NavIt wyglada na przydany (i to az dziw bierze, z routingiem jest), ale powiedz mi, ile czasu zajelo googlowi stworzenie androida? Jak myslisz, skoro w co drugiej komorce robia juz gps, ile czasu zejdzie googlowi z przekonaniem sie, ze ich google maps sa glupim rozwiazaniem i czas juz zrobic cache w pamieci zeby nie narazac usera na koszty? Ja daje im rok

Szczerze, to mało mnie to interesuje... Zarówno GoogleMaps jak i Android...
Nie ma softu, to jest to tylko ciekawostka na lekcje informatyki...

[krzych]

Ja mam AM tylko na Polskę, bo tu się najlepiej sprawdza. Na Bałkany nie ma to jak iGo (i Garmin, ale tu już cenowo nie jest konkurencyjnie)...

Bo to wstretne zabojady robia

Szczerze, to mało mnie to interesuje... Zarówno GoogleMaps jak i Android...
Nie ma softu, to jest to tylko ciekawostka na lekcje informatyki...

To wlasnie jest przyczyna miernego rozwoju darmowego oprogramowania – 70% ludzi "g... to interesuje" Gdyby nie to, byloby juz o wiele lepiej, ale jak widac, ludzie od darmowego softu sie nie poddaja za latwo, mimo braku poparcia, jest blizej niz dalej do wstretnej komerchy – za taka wytrwalosc we wlasnym uporze podziwiam ich i chetnie bym sie dolaczyl gdyby nie to ze zyje w kraju gdzie po takiej decyzji musialbym jesc tynk ze scian...

PS. Kiedys google.com to tez byla tylko ciekawostka dla informatykow – wspanialy engine wyszukiwarki ktora byla nieuzywana, bo ja kryly altavisty czy inne takie... na szczescie obecnie google jest na tyle duzym potentatem, ze nie bedzie mial juz "problematycznego" startu i o ile tylko nie zmieni kierunku rozwoju (a raczej rzadko zmienia z tego co zauwazylem) to moze wresczcie bedzie potezne wsparcie przynajmniej dla platformy mobile

[Maciej Loret]

Ja mam AM tylko na Polskę, bo tu się najlepiej sprawdza. Na Bałkany nie ma to jak iGo (i Garmin, ale tu już cenowo nie jest konkurencyjnie)...

Bo to wstretne zabojady robia

Co robią żabojady?

To wlasnie jest przyczyna miernego rozwoju darmowego oprogramowania – 70% ludzi "g... to interesuje" Gdyby nie to, byloby juz o wiele lepiej, ale jak widac, ludzie od darmowego softu sie nie poddaja za latwo, mimo braku poparcia, jest blizej niz dalej do wstretnej komerchy

Tu raczej darmowy soft może polec. Kupno samych map może być raczej drogą zabawą... Tego raczej nie da się stworzyć od zera...
Albo producenci softu nawigacyjnego zauważą darmowe systemy operacyjne albo nie...

[krzych]

Co robią żabojady?

No Garmina przecie

Tu raczej darmowy soft może polec

Patrz NavIt, mape maja – chgw skad, patrz nasz polski projekt map (zapomnialem nazwy, ale w Wawie sie sprawdza podobno lepiej niz Garmin) itp. Wszystko mozna od zera, byle miec plan gry.

Albo producenci softu nawigacyjnego zauważą darmowe systemy operacyjne albo nie...

Zapomnij – to tak jakbys chcial zeby Norton/Symantec zauwazyl Linuxa – kupa – zawsze przedzej ktos inny zrobi to samo co komercha niz sama komercha. Widziales jakiegos darmowego officea autorstwa MicroSyfu, bo ja nie. Ale OpenOffice jest. StarOffice tez. KOffice rowniez, i pare innych (aboword, gnumeric, ect). Zapomnij ze ktos kto zarabia szmal na Tobie nagle zacznie robic cos na systemy w ktorych ciezko o zarobek. Tu sie bierze pieniadze za uslugi a nie za sprzedaz. Za szkolenia, za wiedze, a nie za pieknie opakowane pudelko z g... w srodku.

[Maciej Loret]

Co robią żabojady?

No Garmina przecie

Ciekawe... A oni o tym wiedzą?

Tu raczej darmowy soft może polec

Patrz NavIt, mape maja – chgw skad, patrz nasz polski projekt map (zapomnialem nazwy, ale w Wawie sie sprawdza podobno lepiej niz Garmin) itp. Wszystko mozna od zera, byle miec plan gry.

Mówisz o tym http://ump.waw.pl/ ?
Bez żartów...
To są (na razie) jakieś popierdółki...

Ale OpenOffice jest. StarOffice tez. KOffice rowniez, i pare innych (aboword, gnumeric, ect).

Wszystko OK. Ale edytor tekstów to nie Ameryka – może to napisać co drugi zdolniejszy licealista. A map sam nie zrobi... To generalnie trzeba kupić...